คำไวพจน์
คำไวพจน์ คือ คำที่มีความหมายเหมือนกัน แต่มีรูปต่างกันและอาจมีที่มาจากภาษาต่างๆ
คำไวพจน์ คือ คำที่มีความหมายเหมือนกัน แต่มีรูปต่างกันและอาจมีที่มาจากภาษาต่างๆ
1. พระพุทธเจ้า
พระสัมมาสัมพุทธเจ้า………พระสัพพัญญู……….พระโลกนาถ………..พระสุคต
พระผู้มีพระภาคเจ้า………….พระสมณโคดม……..พระศากยมุนี……….พระธรรมราช
พระชินสีห์………………………พระทศญาณ…………มารชิต…………………โลกชิต
พระทศพลญาณ……………….พระตถาคต……………พระชินวร……………ชินศรี
พระสัมมาสัมพุทธเจ้า………พระสัพพัญญู……….พระโลกนาถ………..พระสุคต
พระผู้มีพระภาคเจ้า………….พระสมณโคดม……..พระศากยมุนี……….พระธรรมราช
พระชินสีห์………………………พระทศญาณ…………มารชิต…………………โลกชิต
พระทศพลญาณ……………….พระตถาคต……………พระชินวร……………ชินศรี
2. สวรรค์
ไตรทิพย์…………………………สรวง……………………ไตรทศาลัย……………สุราลัย
สุริยโลก………………………….ศิวโลก…………………..สุขาวดี…………………สุคติ
เทวโลก
ไตรทิพย์…………………………สรวง……………………ไตรทศาลัย……………สุราลัย
สุริยโลก………………………….ศิวโลก…………………..สุขาวดี…………………สุคติ
เทวโลก
3. เทวดา
เทพ……………………………….เทวินทร์………………….อมร……………………..สุรารักษ์
แมน………………………………เทว…………………………เทวัญ…………………..นิรชรา
เทวา………………………………ไตรทศ…………………….ปรวาณ…………………สุร
เทพ……………………………….เทวินทร์………………….อมร……………………..สุรารักษ์
แมน………………………………เทว…………………………เทวัญ…………………..นิรชรา
เทวา………………………………ไตรทศ…………………….ปรวาณ…………………สุร
4. พระอิศวร
ตรีโลกนาถ…………………….บิดามห…………………….ศิวะ……………………..ศุลี
มหาเทพ………………………..ปศุบดี………………………มเหศวร……………….จันทรเศขร
ภูเตศวร………………………….ศังกร……………………….ภูเตศ……………………ทรงอินทรชฎา
ตรีโลกนาถ…………………….บิดามห…………………….ศิวะ……………………..ศุลี
มหาเทพ………………………..ปศุบดี………………………มเหศวร……………….จันทรเศขร
ภูเตศวร………………………….ศังกร……………………….ภูเตศ……………………ทรงอินทรชฎา
5. พระพรหม
จัตุพักตร์…………..นิรทรุหิณ…………..พระทรงหงส์…………….วิธาดา
ธาดา………………..กมลาสน์…………….สรษดา……………………..สรษดา
ปรชาบดี
จัตุพักตร์…………..นิรทรุหิณ…………..พระทรงหงส์…………….วิธาดา
ธาดา………………..กมลาสน์…………….สรษดา……………………..สรษดา
ปรชาบดี
6. พระวิษณุ
กฤษณะ……………ไวกุณฐ์………………ไกษพ…………………มาธพ
สวภู…………………พระจักรี…………….ศางดี…………………..ไตรวิกรม
จักรปาณี…………..พระกฤษณ์…………พระนารายณ์
กฤษณะ……………ไวกุณฐ์………………ไกษพ…………………มาธพ
สวภู…………………พระจักรี…………….ศางดี…………………..ไตรวิกรม
จักรปาณี…………..พระกฤษณ์…………พระนารายณ์
7. พระเจ้าแผ่นดิน
บดินทร์………..นโรดม……….นฤเบศน์……….เจ้าหล้า
ภูมินทร์……….ภูบาล………….ภูบดินทร์……….ธรารักษ์
นรินทร์……….นฤบดี………….จอมราช………..ท่านไท้ธรณี
ขัตติยวงศ์…….ธรณีศวร……..ราเชนทร์……….ท้าวธรณิศ
ไท้ธาษตรี…….ปิ่นเกล้าธาษตรี
บดินทร์………..นโรดม……….นฤเบศน์……….เจ้าหล้า
ภูมินทร์……….ภูบาล………….ภูบดินทร์……….ธรารักษ์
นรินทร์……….นฤบดี………….จอมราช………..ท่านไท้ธรณี
ขัตติยวงศ์…….ธรณีศวร……..ราเชนทร์……….ท้าวธรณิศ
ไท้ธาษตรี…….ปิ่นเกล้าธาษตรี
8. พระอินทร์
โกสีย์……………..โกษี……………อินทรา…………มรุตวาน
เทพาธิบดี……….อมรินทร์……..วชิราวุธ………..อมเรศร
วัชรินทร์…………ตรีเนตร………สหัสโยนี………วชิรปาณี
สหัสนัยน์………เพชรปราณี….ท้าวพันตา……..สักกะ
โกสินทร์………..พันเนตร……..มัฆวาน
โกสีย์……………..โกษี……………อินทรา…………มรุตวาน
เทพาธิบดี……….อมรินทร์……..วชิราวุธ………..อมเรศร
วัชรินทร์…………ตรีเนตร………สหัสโยนี………วชิรปาณี
สหัสนัยน์………เพชรปราณี….ท้าวพันตา……..สักกะ
โกสินทร์………..พันเนตร……..มัฆวาน
9. ครุฑ
กาศยป……………..ไวนเตยะ……………สุวรรณกาย…………..นาคานตกะ
ปันนคนาสน์…….เวนไตย……………..ขเดศวร……………….สุบรรณ
วิษณุรถ…………….นาคานดก………….ขนบคาศน์
กาศยป……………..ไวนเตยะ……………สุวรรณกาย…………..นาคานตกะ
ปันนคนาสน์…….เวนไตย……………..ขเดศวร……………….สุบรรณ
วิษณุรถ…………….นาคานดก………….ขนบคาศน์
10. พระอาทิตย์
ทิพากร………….ทิวากร…………….ทินกร………………ภาสกร
รวิ………………..รวี…………………..รพิ…………………..ระพี
ไถง………………ตะวัน……………..อาภากร…………….อังศุมาลี
สุริยะ……………สุริยา………………สุริยัน……………….สุริยน
สุริยง…………….ภาณุ………………ภาณุมาศ……………อุษณรศมัย
ทยุมณี…………..อหัสกร………….พรมัน………………ประภากร
ทิพากร………….ทิวากร…………….ทินกร………………ภาสกร
รวิ………………..รวี…………………..รพิ…………………..ระพี
ไถง………………ตะวัน……………..อาภากร…………….อังศุมาลี
สุริยะ……………สุริยา………………สุริยัน……………….สุริยน
สุริยง…………….ภาณุ………………ภาณุมาศ……………อุษณรศมัย
ทยุมณี…………..อหัสกร………….พรมัน………………ประภากร
11.พระจันทร์
เดือน………….ศศิ……………ศศิธร…………….บุหลัน
โสม…………..นิศากร………แข………………..กัษษากร
นิศาบดี………รัชนีกร………ศิวเศขร
เดือน………….ศศิ……………ศศิธร…………….บุหลัน
โสม…………..นิศากร………แข………………..กัษษากร
นิศาบดี………รัชนีกร………ศิวเศขร
12. นางอุมา
กาตยายนี…………เคารี……………ไหมวดี…………..ภวาณี
รุทธานี…………….จัณฑี…………..นางกาลี
กาตยายนี…………เคารี……………ไหมวดี…………..ภวาณี
รุทธานี…………….จัณฑี…………..นางกาลี
13. คำพูด
วาจา…………..วจี……………..วัจนะ…………..พจนา
พากย์………….ถ้อย…………..วัจนา
วาจา…………..วจี……………..วัจนะ…………..พจนา
พากย์………….ถ้อย…………..วัจนา
14. งู
นาคราช…………..อุรค…………..ภุชงค์……………อสรพิษ
อหิ…………………เงี้ยว
นาคราช…………..อุรค…………..ภุชงค์……………อสรพิษ
อหิ…………………เงี้ยว
15. นรก
นิรย……………….ทุคติ นารก………………นรก
นิรย……………….ทุคติ นารก………………นรก
16. น้ำ
คงคา……………….นที………………สินธุ์………………..สาคร
สมุทร……………..ชลาลัย………….อุทก………………..ชโลทร
อาโป………………หรรณพ………..ชลธาร……………..ชลาศัย
ชลธี………………..ธาร………………ธารา………………..สลิล
อรรณพ…………..สินธุ…………….รัตนากร……………สาคเรศ
อุทกธารา…………อุทก……………..อัมพุ
คงคา……………….นที………………สินธุ์………………..สาคร
สมุทร……………..ชลาลัย………….อุทก………………..ชโลทร
อาโป………………หรรณพ………..ชลธาร……………..ชลาศัย
ชลธี………………..ธาร………………ธารา………………..สลิล
อรรณพ…………..สินธุ…………….รัตนากร……………สาคเรศ
อุทกธารา…………อุทก……………..อัมพุ
17. ปลา
มัจฉา…………….มัสยา…………….มัจฉาชาติ……………..มิต
ชลจร…………….วารีชาติ………….อัมพุชา…………………มีน
มีนา……………..ปุถุโลม
มัจฉา…………….มัสยา…………….มัจฉาชาติ……………..มิต
ชลจร…………….วารีชาติ………….อัมพุชา…………………มีน
มีนา……………..ปุถุโลม
18. เมือง
บุรี………………ธานินทร์……………..ราชธานี…………….ธานี
นคร……………นครินทร์……………..นคเรศ………………สถานิย
ประเทศ………บุรินทร์………………..พารา………………..กรุง
นครา
บุรี………………ธานินทร์……………..ราชธานี…………….ธานี
นคร……………นครินทร์……………..นคเรศ………………สถานิย
ประเทศ………บุรินทร์………………..พารา………………..กรุง
นครา
19. คน
มนุษย์…………..มรรตย……………..นร………………นคร
มานพ…………..ชน…………………..บุรุษ
มนุษย์…………..มรรตย……………..นร………………นคร
มานพ…………..ชน…………………..บุรุษ
20. ลูกชาย
บุตร……………ปรัตยา…………….ตนุช…………….โอรส
เอารส…………กูน
บุตร……………ปรัตยา…………….ตนุช…………….โอรส
เอารส…………กูน
21. ลูกหญิง
บุตรี…………….ธิดา……………..ธิตา……………….สุดา
ทุหิตา
บุตรี…………….ธิดา……………..ธิตา……………….สุดา
ทุหิตา
22. ผู้หญิง
อรไท……………แก้วตา…………….ดวงสมร…………….นงคราญ
นงพะงา……….บังอร………………ร้อยชั่ง……………….สตรี
สายสมร……….อนงค์………………อิสตรี………………..กัญญา
กันยา…………..กัลยาณี……………..กานดา………………ดรุณี
นงเยาว์………..นงลักษณ์…………นารี…………………..มารศรี
ยุพเยาว์………..ยพุเรศ……………..ยุพดี…………………ยุพา
ยุพิน…………….ยุวดี…………………เยาวเรศ…………….เยาวลักษณ์
วนิดา……………สมร…………………สุดา………………….อิตถี
เพาโพท……….พธู……………………สัตรี………………….พนิดา
นงราม
อรไท……………แก้วตา…………….ดวงสมร…………….นงคราญ
นงพะงา……….บังอร………………ร้อยชั่ง……………….สตรี
สายสมร……….อนงค์………………อิสตรี………………..กัญญา
กันยา…………..กัลยาณี……………..กานดา………………ดรุณี
นงเยาว์………..นงลักษณ์…………นารี…………………..มารศรี
ยุพเยาว์………..ยพุเรศ……………..ยุพดี…………………ยุพา
ยุพิน…………….ยุวดี…………………เยาวเรศ…………….เยาวลักษณ์
วนิดา……………สมร…………………สุดา………………….อิตถี
เพาโพท……….พธู……………………สัตรี………………….พนิดา
นงราม
: ด.ญ23.
นก
ทวิช……………..บุหรง………………สกุณ…………….สกุณี
วิหค……………..สกุณา……………..ปักษี……………..ทิชากร
ปักษิณ………….ทวิชาชาติ………….ปักษา
ทวิช……………..บุหรง………………สกุณ…………….สกุณี
วิหค……………..สกุณา……………..ปักษี……………..ทิชากร
ปักษิณ………….ทวิชาชาติ………….ปักษา
24. ช้าง
หัสดี………………กุญชร…………….คช…………….กรี
ดำริ………………..คชินทร์…………..คชาธาร……..หัตถี
คเชนทร์…………หัสดินทร์………..กรินทร์………ไอยรา
สาร………………..วารณ……………..คชา
หัสดี………………กุญชร…………….คช…………….กรี
ดำริ………………..คชินทร์…………..คชาธาร……..หัตถี
คเชนทร์…………หัสดินทร์………..กรินทร์………ไอยรา
สาร………………..วารณ……………..คชา
25. ม้า
พาชี……………..สินธพ……………..อาชาไนย…………..ไหย
อัศว……………..แสะ…………………ดุรงค์…………………มโนมัย
อาชา…………….อัศวะ
พาชี……………..สินธพ……………..อาชาไนย…………..ไหย
อัศว……………..แสะ…………………ดุรงค์…………………มโนมัย
อาชา…………….อัศวะ
26. ราชสีหR>ไกรสีห์……………ไกรสร…………….นฤเคนทร์……………..สีหราช
สีห์
สีห์
27. ลม
วาโย…………….มาลุต……………..ปรัวน……………พระพาย
วาโย…………….มาลุต……………..ปรัวน……………พระพาย
28. ไฟ
อัคคี…………….อัคนี……………..เดช…………….เพลิง
ปราพก
อัคคี…………….อัคนี……………..เดช…………….เพลิง
ปราพก
29. งาม
โสภณ…………….เสาวภาคย์……………..รุจิเรข……………บวร
พะงา………………วิศิษฏ์……………………อะเคื้อ…………..อันแถ้ง
สิงคลิ้ง
โสภณ…………….เสาวภาคย์……………..รุจิเรข……………บวร
พะงา………………วิศิษฏ์……………………อะเคื้อ…………..อันแถ้ง
สิงคลิ้ง
30. ใหญ่
กว้าง
มหันต์……………..มหา………………มหิมา……………พิบูลย์
ไพศาล…………….มโหฬาร
มหันต์……………..มหา………………มหิมา……………พิบูลย์
ไพศาล…………….มโหฬาร
31. ไป
เต้า………………สัญจร………………..จร……………….ยาตรา
เต้า………………สัญจร………………..จร……………….ยาตรา
32. ขาว
ปัณฑูร………………ศุกร………….ศุภร…………….เศวตร
ธวัล
ปัณฑูร………………ศุกร………….ศุภร…………….เศวตร
ธวัล
33. ตาย
ปรลัย……………..บรรลัย……………..มรณะ……………..วายชนม์
วายชีพ……………ดับจิต
ปรลัย……………..บรรลัย……………..มรณะ……………..วายชนม์
วายชีพ……………ดับจิต
34. ใจ
กมล……………..มโน……………..มน……………..ดวงใจ
ดวงหทัย……….ดวงแด…………..ฤทัย……………ฤดี
หฤทัย
กมล……………..มโน……………..มน……………..ดวงใจ
ดวงหทัย……….ดวงแด…………..ฤทัย……………ฤดี
หฤทัย
35. นักปราชญ์
ธีร์………………ธีระ……………….ปราชญ์…………….เธียร
บัณฑิต……….เมธ………………..เมธี………………….เมธา
ธีร์………………ธีระ……………….ปราชญ์…………….เธียร
บัณฑิต……….เมธ………………..เมธี………………….เมธา
36. ดอกไม้
บุษบา………………บุปผา……………..บุปผชาติ……………..บุหงา
บุษบง………………บุษบัน……………ผกา…………………….มาลา
ผกามาศ……………มาลี……………….สุมาลี………………….สุคันธชาติ
บุษบา………………บุปผา……………..บุปผชาติ……………..บุหงา
บุษบง………………บุษบัน……………ผกา…………………….มาลา
ผกามาศ……………มาลี……………….สุมาลี………………….สุคันธชาติ
37. ฟ้า
อัมพร……………..หาว………………..เวหา……………..โพยม
นภ…………………ทิฆัมพร…………..คคนางค์…………คคนานค์
นภดล……………..นภา……………….นภาลัย…………..เวหาศ
อากาศ
อัมพร……………..หาว………………..เวหา……………..โพยม
นภ…………………ทิฆัมพร…………..คคนางค์…………คคนานค์
นภดล……………..นภา……………….นภาลัย…………..เวหาศ
อากาศ
38. ยักษ์
ยักษา……………….อสูร……………….อสุรา……………..กุมภัณฑ์
รามสูร……………..ราพณาสูร………รากษส……………ยักษิณี
ยักษี………………..ราพณ์
ยักษา……………….อสูร……………….อสุรา……………..กุมภัณฑ์
รามสูร……………..ราพณาสูร………รากษส……………ยักษิณี
ยักษี………………..ราพณ์
39. ทองคำ
สุพรรณ………………สุวรรณ……………..กนก……………กาณจน์
กาญจนา…………….มาศ…………………..เหม…………….ชมพูนุท
สุพรรณ………………สุวรรณ……………..กนก……………กาณจน์
กาญจนา…………….มาศ…………………..เหม…………….ชมพูนุท
40. เงิน
รัชตะ……………รัชฎา……………..ปรัก……………..หิรัญ
รัชตะ……………รัชฎา……………..ปรัก……………..หิรัญ
41. ดอกบัว
อุบล…………..บงกช………….นิลุบล…………….นิโลตบล
ปทุม………….สัตตบรรณ…..ปัทมา……………..บุษกร
สัตตบงกช…..จงกล………….บุณฑริก………….ปทุมา
อุทุมพร………สาโรช
อุบล…………..บงกช………….นิลุบล…………….นิโลตบล
ปทุม………….สัตตบรรณ…..ปัทมา……………..บุษกร
สัตตบงกช…..จงกล………….บุณฑริก………….ปทุมา
อุทุมพร………สาโรช
42. แผ่นดิน
หล้า…………….เมธินี…………..ภูมิ……………..ภพ
พสุธา………….ธาษตรี…………ด้าว……………..โลกธาตุ
ภูวดล………….พิภพ……………พสุธาดล………ปัถพี
ปฐวี……………ปฐพี…………….ธราดล………….ธรณี
ภูตลา………….พสุนทรา………มหิ………………พสุมดี
หล้า…………….เมธินี…………..ภูมิ……………..ภพ
พสุธา………….ธาษตรี…………ด้าว……………..โลกธาตุ
ภูวดล………….พิภพ……………พสุธาดล………ปัถพี
ปฐวี……………ปฐพี…………….ธราดล………….ธรณี
ภูตลา………….พสุนทรา………มหิ………………พสุมดี
43. เสือ
พยัคฆา…………..ศารทูล……………พาฬ…………..พยัคฆ์
ขาล
พยัคฆา…………..ศารทูล……………พาฬ…………..พยัคฆ์
ขาล
44. วัว
คาวี………..พฤษภ……….อสุภ…………ฉลู
คาวี………..พฤษภ……….อสุภ…………ฉลู
45. ควาย
มหิงสา………….มหิงส์……………กาสร………….กระบือ
มหิงสา………….มหิงส์……………กาสร………….กระบือ
46.ป่า
ชัฏ………………เถื่อน……………..พนัส……………..พนา
พงพนา………..ไพรวัน………….พงพี………………พงไพร
ไพรสัณฑ์…….พนาดร…………..พนาลี……………พนาวัน
อรัญญิก
ชัฏ………………เถื่อน……………..พนัส……………..พนา
พงพนา………..ไพรวัน………….พงพี………………พงไพร
ไพรสัณฑ์…….พนาดร…………..พนาลี……………พนาวัน
อรัญญิก
47. ภูเขา
บรรพต…………..สิงขร……………พนม………..ไศล
ภู…………………..ศิงขร…………….ภูผา…………..ศิขริน
คีรี
บรรพต…………..สิงขร……………พนม………..ไศล
ภู…………………..ศิงขร…………….ภูผา…………..ศิขริน
คีรี
48. ลิง
วอก…………….วานร……………กระบี่……………พานร
กบิล……………กบินทร์………..วานรินทร์………พานรินทร์
วอก…………….วานร……………กระบี่……………พานร
กบิล……………กบินทร์………..วานรินทร์………พานรินทร์
49. นางอันเป็นที่รัก
แก้วกับอก……………..แก้วกับตน……………..เยาวมาลย์……………..สมร
ขวัญอ่อน………………ขวัญตา………………….ทรามสงวน……………ทรามสวาท
แก้วกับอก……………..แก้วกับตน……………..เยาวมาลย์……………..สมร
ขวัญอ่อน………………ขวัญตา………………….ทรามสงวน……………ทรามสวาท
50.คำกริยาแสดงความเคลื่อนไหว
ลีลา…………..ยุรยาตร……………เยื้องย่าง……………ไคลคลา…………….ประพาส
ลีลา…………..ยุรยาตร……………เยื้องย่าง……………ไคลคลา…………….ประพาส
51. ศัตรู
ปรปักษ์………….เวรี……………ไพรี………………ปัจจามิตร
ริปู…………………อริ…………….ดัสกร
ปรปักษ์………….เวรี……………ไพรี………………ปัจจามิตร
ริปู…………………อริ…………….ดัสกร
เสียงกระซิบ ดังแผ่ว สุดเบาวิว
แต่ได้ยิน ไกลลิ่ว พสุทา
เฉลยความ ว่าได้ เสียงนินทา
ดังไฟป่า ลามด้วย เชื้อนิดเดียว
